Każde zobowiązanie finansowe jest mocnym obciążeniem nie tylko finansowy, ale też psychicznym. Nikt nie lubi być pod presją i mieć nieuregulowane należności. Niestety niektóre sytuacje – np. zakup domu czy mieszkania – wymagają zaciągnięcia kredytu na wiele lat. Czy można go spłacić szybciej niż przewiduje umowa kredytowa? Czy wcześniejsza spłata kredytu może mieć wady?
Kredyt hipoteczny dość popularny
Chociaż wizja zadłużenia na wiele lat nie napawa optymizmem, kredyty hipoteczne na własny dom czy mieszkanie cieszą się niezmienną popularnością. Tylko w I kwartale 2024 r. zawarto 64,5 tys. umów kredytowych na łączną wartość ponad 26,8 mld zł. Średnia wartość udzielanego kredytu hipotecznego to 417 385 zł, a w I kwartale odnotowane więcej spłaconych kredytów niż zaciągniętych[i].
Oczywiście wizja spłaty dużego zobowiązania przez kilkadziesiąt kolejnych lat może przytłoczyć. Jednak, jak wskazują badania ZBP, Polacy już w dużym stopniu oswoili się psychicznie z koniecznością finansowania zakupu domu czy mieszkania w ten sposób. Zdają sobie też sprawę z wysokości inflacji. Można zatem stwierdzić, że decyzje Polaków w zakresie kredytów hipotecznych są świadome i dobrze przemyślane.
Wcześniejsza spłata kredytu – czy zawsze możliwa?
Czasem jednak zdarza się, że w trakcie trwania umowy kredytowej kredytobiorca dysponuje dostateczną pulą środków, aby spłacić zobowiązanie w całości. I chociaż wcześniejsza spłata kredytu zdjęłaby z kredytobiorcy presję posiadanego zobowiązania, to nie zawsze może być możliwa czy opłacalna. Każdy, kto rozważa zwrot kredytu przed końcem okresu kredytowania powinien zweryfikować dwie kwestie. Po pierwsze, czy jego umowa kredytowa dopuszcza w ogóle taką możliwość. A jeśli tak, to czy nie wiąże się z dodatkowymi, wygórowanymi kosztami. A te mogą dotyczyć wielu aspektów, m.in. prowizji za przedterminową spłatę kredytu czy kosztów wykupionego ubezpieczenia kredytów. Co ważne, część tych opłat może być jasno uregulowana przez prawo. Przykładem jest chociażby właśnie kredyt hipoteczny, który zgodnie z przepisami prowizja za wcześniejszą spłatę może być naliczona tylko w przypadku, kiedy spłata zobowiązania następuje w ciągu 3 lat od podpisania umowy. Prawo określa też obowiązek zwrotu innych kosztów w wartości proporcjonalnej do okresu wcześniejszego uregulowania zobowiązania.
Skąd wziąć środki na wcześniejszą spłatę kredytu?
Ważną kwestią jest również źródło finansowania wcześniejszej spłaty kredytu. gdyby kredytobiorcę było stać na zakup domu za gotówkę i dysponowałby odpowiednią kwotą, nie zaciągałby w tym celu kredytu. Poza tym nie zawsze wartość zdobytych w trakcie kredytów dodatkowych środków jest wystarczająca, aby spłacić stałe zobowiązanie. W takiej sytuacji warto dokonać tzw. nadpłaty kredytu, czyli spłacić kilka rat z wyprzedzeniem. Dzięki takiej nadpłacie możliwe będzie albo zmniejszenie kwoty rat pozostałych do spłaty albo skrócenie okresu kredytowania odpowiadającego wartością wpłaconej nadpłaty.
Dobrym przykładem źródła nadpłaty kredytu jest program Wakacje kredytowe obowiązujący w Polsce, w ramach którego w każdym kwartale możliwe jest zwolnienie z płatności jednej raty kredytu. W ten sposób w skali roku można dokonać nadpłaty na równowartość czterech rat, co skutecznie może obniżyć wartość pozostałych miesięcznych rat.
Oczywiście kredyt można nadpłacać również własnymi zewnętrznymi środkami, np. z dodatkowego źródła dochodu czy otrzymaną premią w pracy. Każda nadpłata sukcesywnie przybliża kredytobiorcę do końca kredytu. Jednak przed dokonywaniem nadpłat też warto sprawdzić czy umowa kredytowa przewiduje takie rozwiązania i czy nie wiąże się z dodatkowymi kosztami.
Kalkulacja to podstawa
Przed podjęciem ostatecznej decyzji o całkowitej spłacie czy nadpłacie kredytu, trzeba dokładnie ją przemyśleć. Oprócz warunków wcześniejszej spłaty zobowiązania określonych w umowie warto też wziąć swoją sytuację finansową. Być może korzyści z przedterminowej spłaty zobowiązania nie będą tak duże jak np. posiadanie niewielkiej poduszki finansowej na nagłe, nieprzewidziane wydatki. Oczywiście dobrze jest regulować wszystkie swoje zobowiązania. Warto pamiętać, że życie bywa nieprzewidywalne a dodatkowe, wolne środki finansowe mogą okazać się przydatne w najmniej spodziewanym momencie. Dlatego warto przekalkulować, czy bardziej opłacalna będzie spłata kredytu (i czy rzeczywiście będzie opłacalna), czy większą wartość będzie miało poczucie bezpieczeństwa związane z dodatkowymi oszczędnościami. Tylko zorientowanie w swojej sytuacji ekonomicznej i produktach finansowych, z których się korzysta, pozwoli kredytobiorcy rzetelnie ocenić swoje położenie.
[i] ZBP, Raport AMRON-SARFiN 1Q/2024: rośnie zdolność kredytowa i wartość kredytów hipotecznych – https://zbp.pl/Aktualnosci/Wydarzenia/Raport-AMRON-SARFiN-1Q-2024
